3 -دوایر عروضی (موارد خاص اشعار فارسی)
این دایره شامل پنج بحر منسرح مطوی، مضارع مکفوف، مقتضب مطوی ، مجتث مخبون و مهمل مکفوف است.
جهت ملاحظه دایره روی عبارت ادامه مطلب کلیک کنید.
این دایره شامل پنج بحر منسرح مطوی، مضارع مکفوف، مقتضب مطوی ، مجتث مخبون و مهمل مکفوف است.
جهت ملاحظه دایره روی عبارت ادامه مطلب کلیک کنید.
این دایره یکی دیگر از دوایر خاص اشعار زبان فارسی است و شامل شش بحر سریع مطوی ، خفیف مخبون، مضارع مکفوف ، منسرح مطوی، مقتضب مطوی و مجتث مخبون می باشد
این دایره شامل سه بحر رجز مطوی، هزج مکفوف و رمل مخبون می باشد.
توضیح: بعضی از علمای علم عروض زحافات بحور اشعار فارسی در دوایر جدید تعریف کرده اند . یادآور شود که این دوایر چیز جدیدی بر دوایر قبلی اضافه نمی کند چون بحوری که که دوایر است زحافات بحوری است که در دوایر قبلی وجود دارد. حتی بعضی از علمای علم عروض از جمله دکتر خانلری دوایر اشعار فارسی را پانزده مورد ذکر کرده است بحور واقع شده در این دوایر نیز زحافات بحوری است گه در همان چهار دایره وجود دارد. به نظر من اگر علمای علم عروض همان چهار دایره را ملاک عمل قرار قرار دهند برای بحور فارسی کافی است. البته در اشعار عربی دو دایره دیگر وجود دارد ولی چون آن بحور در فارسی کاربرد ندارد و اگر شاعری نیز در آن بحر ها شعری سروده صرفا برای تفنن و خود آزمایی بوده است.
مع الوصف سه دایره مجتلبه مزاحفه، مشتبهه مزاحفه و مشتبهه زاید که بیشتر علمای عروض فارسی غیر از چهار دایره اصلی در نوشته هایشان آورده اند ذیلا درج می کنیم.
این دایره شامل دو بحر متقارب و متدارک است.
جهت مشاهده دایره روی عبارت ادامه مطلب کلیک کنید.
دایره منتزعه
این دایره شامل پنج بحر خفیف، سریع، قریب، غریب و مشاکل می باشد.
بحور قریب، غریب و مشاکل مخصوص اشعلر زبان فارسی است و در زبان عربی در این بحور اشعار سروده نشده است.
این دایره شامل چهار بحر مضارع، مجتث، منسرح و مقتضب است.
جهت مشاهده دایره مشتبهه روی عبارت ادامه مطلب کلیک کنید.
دایره مجتلبه
این دایره شامل سه بحر هزج، رمل و رجز می باشد.
جهت ملاحظه دایره مجتلبه روی عبارت ادامه مطلب کلیک کنید.
راهنما: نقطه آغاز هر بحر در ذوایر با علامت فلش معین گردیده است بنابراین برای مشخص نمودن ترتیب هجاها در هر بحر از هجایی که آغاز بحر است شروع و در جهت خلاف حرکت عقره های ساعت حرکت می شود تا مجددا به آغاز بحر بزسد. علامت یو نشان دهنده هجای کوتاه و خط تیره بیانگر هجای بلند است.
ادامه مطلب عروض
جدول زحافات اشعار
جهت مشاهده جدول زحافات روی عبارت ادامه مطلب کلیک کنید.
در جدول پیوست پرکاربردترین زحافات بحور اشعار فارسی درج شده است
جهت مشاهده جدول روی عبارت ادامه کلیک کنید.